شرایط عمومی پیمان – نشریه 4311

سازمان برنامه و بودجه کشور

معرفي سازمان برنامه و بودجه كشور

شورايعالي اداري در يكصد و هفتاد و ششمين جلسه مورخ ۲/ ۵/ ۱۳۹۵با توجه به اختيارات اصل ۱۲۶ قانون اساسي، به منظور سازماندهي و انسجام بخشي به مأموريت‌ها و وظايف مربوط به حوزه‌هاي امور اداري و استخدامي و برنامه و بودجه تصويب نمود: وظايف رييس جمهور در امور برنامه و بودجه، در قالب سازمان برنامه و بودجه كشور توسط «معاون رييس جمهور و رييس سازمان برنامه و بودجه كشور» اداره گردد. بر همين اساس، سازمان برنامه و بودجه كشور تشكيل شد و هم‌اكنون رياست سازمان برعهده دكتر سيد حميد پور محمدي است. اين سازمان مستقيما زير نظر رياست جمهور انجام وظيفه مي‌كند.

تاريخچه سازمان برنامه و بودجه

به منظور هماهنگ نمودن فعاليت‌هاي عمراني و لزوم تهيه برنامه‌هايي براي رشد اقتصادي و اجتماعي كشور در سال ۱۳۱۶ هجري شمسي شوراي اقتصادي تشكيل شد.

در ۱۷ فروردين سال ۱۳۲۵ به موجب تصويب‌نامه هيأت وزيران هيأتي به نام هيأت تهيه نقشه اصلاحي و عمراني كشور تشكيل شد. هيأت دولت پس از دريافت گزارشات ارائه شده از سوي اين هيأت در مرداد ماه سال ۱۳۲۵ تصويب كرد؛ براي رسيدگي به برنامه‌هاي ارائه شده از سوي وزارتخانه‌ها، هيأت جديدي به نام هيأت عالي برنامه تشكيل شود. هيأت عالي برنامه در سال ۱۳۲۷ لايحه قانون برنامه هفت ساله عمراني كشور را تهيه و به مجلس وقت ارائه كرد. در اين لايحه براي نخستين بار با توجه به لزوم جلوگيري از ايجاد اصطكاك بين سازمان‌هايي كه عمليات مشابه انجام مي‌دهند از سويي و لزوم تحول اقتصادي كشور از سوي ديگر پيشنهاد ‌شد؛ اجراي برنامه از طريق همكاري بين دواير دولتي و سازمان‌هاي وابسته به دولت از يك طرف و سازماني خاص به نام سازمان برنامه از طرف ديگر انجام گيرد. به اين ترتيب در شهريور ماه ۱۳۲۷ اداره‌اي به نام اداره دفتر كل برنامه تأسيس شد كه بعداً اين اداره سازمان موقت برنامه ناميده ‌شد. در نهايت طبق قانون برنامه عمراني ايران، مصوب ۲۶ بهمن ۱۳۲۷ سازمان برنامه به وجود آمد.

از تكاليفي كه در برنامه اول براي سازمان جديد پيبش‌بيني شده بود، تهيه برنامه تفصيلي و امكان‌سنجي اجراي طرح‌ها بود.

نظام برنامه‌ريزي در برنامه سوم عمراني تحولاتي اساسي يافت كه مهم‌ترين آن به شرح زير بود: - دستگاه‌هاي اجرايي و وزارتخانه‌ها به طور مستقيم وارد فرآيند برنامه‌ريزي شدند. در مراحل اول، چارجوب كلي برنامه شامل هدف‌هاي كلان و تخصيص بخشي اعتبارات توسط معاونت اقتصادي سازمان برنامه تعيين شد و در مرحله بعدي برنامه‌هاي اجرايي بخش‌ها در كميته‌هاي بخشي تهيه گرديد. كميته‌هاي مزبور متشكل از نمايندگاني از معاونت اقتصادي سازمان برنامه و دستگاه‌هاي اجرايي ذي‌ربط بود. هدف از تشكيل اين كميته‌ها علاوه بر تسهيل فرآيند برنامه‌ريزي بخشي، گسترش و تعميم مفاهيم برنامه‌ريزي در سطح وزارتخانه‌ها بود. - سازمان برنامه از حالت اجرايي خارج شد و اجراي طرح‌هاي عمراني به دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها محول گرديد. سازمان فقط اجراي طرح‌هايي را كه در برنامه دوم بر عهده داشت ادامه داد. - هيأت نظارت و شوراي عالي حذف و جاي آن را هيأت عالي برنامه و هيأت حسابرسي گرفتند. - معاونت طرح‌ها و برنامه در سازمان برنامه كه مهم‌ترين وظيفه آن تهيه گزارش اقتصادي و ارزيابي طرح‌هاي در دست اجرا و سنجش اقتصادي آن‌ها بود، ايجاد شد. - سازمان برنامه موظف شد در پايان شهريورماه هر سال گزارش اقتصادي سال جاري و نيز پيش‌بيني سال آينده را تهيه و به هيأت عالي برنامه ارايه كند.

با تصويب قانون برنامه و بودجه در ۱۵ اسفند ۱۳۵۱، سازمان برنامه به دليل انتقال وظيفه تهيه و تدوين تمامي بودجه به آن «سازمان برنامه و بودجه» ناميده ‌شد.

وظايف و اختيارات سازمان در زمينه برنامه‌ريزي، تنظيم بودجه و نظارت به قرار زير بود: ۱- انجام مطالعات و بررسي‌هاي اقتصادي و اجتماعي به منظور برنامه‌ريزي و تنظيم بودجه و تهيه گزارش‌هاي اقتصادي و اجتماعي. ۲- تهيه برنامه درازمدت با تبادل‌نظر با دستگاه‌هاي اجرايي و تسليم آن به شوراي اقتصاد. ۳- تهيه برنامه عمراني پنج‌ساله طبق فصل چهارم اين قانون. ۴- پيشنهاد خط‌مشي‌ها و سياست‌هاي مربوط به بودجه كل كشور به شوراي اقتصاد. ۵- تهيه و تنظيم بودجه كل كشور. ۶- نظارت مستمر بر اجراي برنامه‌ها و پيشرفت سالانه آنها طبق مفاد فصل نهم اين قانون. ۷- هم‌آهنگ نمودن روش‌ها و برنامه‌هاي آماري كشور. ۸- ارزشيابي كارآيي و عملكرد در دستگاه‌هاي اجرايي كشوري و گزارش آن به نخست‌وزير. ۹- بررسي گزارش‌ها و مسائلي كه بايد در شوراي اقتصاد مطرح شود.

براساس مصوبه هشتاد و ششمين جلسه شوراي اداري (در تاريخ ۱۱/ ۱۲/ ۱۳۷۸) به منظور تحقق مطلوب وظايف و اختيارات رئيس محترم جمهوري موضوع اصل ۱۲۶ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و تأمين يكپارچگي در مديريت كلان و فراهم كردن زمينه تحقق مطلوب برنامه توسعه اقتصادي اجتماعي و فرهنگي كشور با ادغام دو سازمان برنامه و بودجه و امور اداري و استخدامي كشور، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تشكيل شد و فعاليت‌هاي خود را از تير ماه سال ۱۳۷۹ آغاز كرد.

در سال ۱۳۸۶ شوراي عالي اداري در يكصد و سي و سومين جلسه خود، در راستاي تحقق چشم‌انداز جمهوري اسلامي ايران در افق ۱۴۰۴ و سياست‌هاي كلي نظام و برنامه چهارم توسعه و به منظور حسن اجراي اصول ۶۰، ۱۲۴ و ۱۲۶ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و اجراي مفاد ماده ۱۵۴ برنامه چهارم توسعه تصويب نمود: «معاونت نظارت و هماهنگي بر سياست‌هاي اقتصادي و علمي معاون اول رئيس جمهور، معاونت هماهنگي و نظارت راهبردي نهاد رياست جمهور، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و مؤسسات وابسته آن، با تمام وظايف و اختيارات و مسئوليت‌ها و دارايي و تعهدات و اعتبارات و امكانات و نيروي انساني، ادغام و با عنوان دو معاونت به نام‌هاي «معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور» و «معاونت توسعه مديريت و سرمايه انساني رئيس جمهور» فعاليت مي‌كنند.

شورايعالي اداري در يكصد و شصت و هشتمين جلسه مورخ ۱۲/۹/۱۳۹۳ به منظور ايجاد وحدت مديريت و انسجام و يكپارچه‌سازي ساختار سازماني لازم در اجراي اصول ۱۲۶و ۱۲۴ قانون اساسي جمهوري اسلامي، با احياء و تشكيل سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و استانها موافقت نمود. شورايعالي اداري در يكصد و هفتاد و ششمين جلسه مورخ ۲/ ۵/ ۱۳۹۵با توجه به اختيارات اصل ۱۲۶ قانون اساسي، به منظور سازماندهي و انسجام بخشي به مأموريت‌ها و وظايف مربوط به حوزه‌هاي امور اداري و استخدامي و برنامه و بودجه تصويب نمود: وظايف رييس جمهور در امور برنامه و بودجه، در قالب سازمان برنامه و بودجه كشور توسط «معاون رييس جمهور و رييس سازمان برنامه و بودجه كشور» اداره گردد.

وظايف سازمان برنامه و بودجه كشور

از مهم‌ترين وظايف اين سازمان عبارت است از:

راهبري و رصد توسعه كشور انجام مطالعات و بررسي‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور انجام مطالعات و بررسي‌هاي علمي براي بهبود نظام‌هاي برنامه‌ريزي و بودجه‌ريزي تهيه و تنظيم راهبردهاي توسعه و برنامه‌هاي كوتاه مدت، ميان مدت و بلندمدت ارائه پيشنهاد خط‌مشي‌ها و سياست‌هاي مربوط به بودجه كل كشور به مراجع ذيربط تهيه و تنظيم بودجه سنواتي و ارائه آن به مراجع ذيربط نظارت مستمر بر اجراي برنامه‌ها و بودجه و پيشرفت دوره‌اي سالانه آنها و ارائه گزارش‌هاي لازم تهيه و تدوين طرح آمايش سرزميني ارزيابي عملكرد مديريت مديريت، هدايت و راهبري نظام فني و اجرايي كشور و تشخيص صلاحيت، رتبه‌بندي و ارزشيابي مهندسين مشاور و پيمانكاران در سطح كشور هماهنگي و راهبري روش‌ها و برنامه‌هاي آماري در چارچوب نظام آماري كشور تهيه نقشه و ارائه اطلاعات مكاني كشور